Glikogenoza typu Ia (GSDIa)
Glikogenoza typu Ia (GSDIa), znana również jako choroba von Gierkego, jest najczęstszą postacią choroby spichrzeniowej glikogenu. Jest to dziedziczna choroba wpływająca na metabolizm, czyli sposób, w jaki organizm rozkłada pokarm na energię. Szacuje się, że 1 osoba na 100 000 żywych urodzeń w populacji choruje na GSD1a. W przypadku GSDIa brakuje glukozo-6-fosfatazy (G6Pazę), czyli niezbędnego do uwolnienia glukozy z glikogenu. Glikogen gromadzi się w wątrobie i nerkach.
Przyczyny
GSDIa jest chorobą spowodowaną wrodzonym zaburzeniem metabolizmu węglowodanów wywołanym przez zmieniona warianty genu G6PC, który koduje enzym glukozo-6-fosfatazę (G6Pazę), niezbędny do uwalniania glukozy z glikogenu i innych źródeł metabolicznych.
Enzym G6Paza jest enzymem występującym głównie w wątrobie i nerkach, odpowiedzialnym za uwalnianie glukozy z magazynów do krwioobiegu w okresach głodu. Jest to enzym związany z błoną siateczki śródplazmatycznej i odgrywa kluczową rolę w regulacji poziomu glukozy
w organizmie.
Po spożyciu posiłku nadmiar glukozy jest magazynowany w wątrobie w postaci glikogenu, aby utrzymać prawidłowy poziom glukozy w organizmie. W przypadku GSDIa brakuje enzymu niezbędnego do uwolnienia glukozy z glikogenu. W takiej sytuacji osoba chora nie jest w stanie utrzymać prawidłowego poziomu glukozy we krwi i w ciągu kilku godzin po posiłku dochodzi do hipoglikemii, czyli niskiego poziomu glukozy we krwi między posiłkami oraz w nocy. Niski poziom glukozy we krwi u tych osób często powoduje chroniczne uczucie głodu, zmęczenie i drażliwość.
Pacjenci z GSDIa magazynują glukozę w postaci glikogenu, ale nie są w stanie jej normalnie uwalniać. Z czasem w wątrobie gromadzą się zapasy glikogenu, co powoduje jej obrzęk. Nerki również ulegają powiększeniu z powodu zwiększonego magazynowania glikogenu.
Objawy
Pierwsze objawy pojawiają się zwykle u 3-4 miesięcznego niemowlęcia. Pomiędzy karmieniem dochodzi do spadków poziomu glukozy poniżej wartości prawidłowych, czyli hipoglikemii, który może nawet skutkować występowaniem drgawek. W badaniach laboratoryjnych również obserwuje się podwyższony poziom kwasu moczowego, a także triglicerydów. Dzieci urodzone z GSD1a zazwyczaj wykazują zaburzenia wzrostu, chroniczny głód, zmęczenie, drażliwość, powiększoną wątrobę i opuchnięty brzuch. Innymi objawami są: zahamowany wzrost u niemowlęcia, obecność ksantomów, czyli widocznych grudek cholesterolu na powierzchni skóry, biegunka, opóźnienie dojrzewania płciowego, zespól policystycznych jajników, a w późniejszych latach osteoporoza. Możliwe są powikłania, takie jak: gruczolaki wątroby, niewydolność nerek czy zaburzenia metaboliczne
Diagnostyka
Dzieci z GSDIa są zazwyczaj diagnozowane w wieku od 4 do 10 miesięcy. Badania obejmują: badania krwi, badania obrazowe, takie jak USG w celu pomiaru wątroby i nerek, a także ewentualnie badanie genetyczne lub biopsję wątroby.
Leczenie
Wczesne rozpoznanie oraz opieka specjalistów powodują, że rokowania tej choroby są lepsze niż kilkadziesiąt lat temu. Większość dzieci dożywa dorosłości. Choroba pozostaje przewlekła i wymaga stałej kontroli. Podstawą jest odpowiednia dieta oraz opieka hepatologiczna oraz metaboliczna.
Leczenie GSDIa koncentruje się na korygowaniu zmian metabolicznych w organizmie oraz wspieraniu wzrostu i rozwoju dziecka. Często zaleca się stosowanie mieszanki surowej skrobi kukurydzianej zmieszanej z wodą, preparatu sojowego lub mleka sojowego. Skrobia kukurydziana jest trawiona powoli, dzięki czemu zapewnia stałe uwalnianie glukozy pomiędzy posiłkami.
Metody leczenia polegają na podawaniu małych, częstych posiłków w ciągu dnia. Większość lekarzy zgadza się, że należy ograniczyć spożycie niektórych cukrów, ale stopień tego ograniczenia jest nadal przedmiotem dyskusji. W niektórych przypadkach konieczne jest nocne karmienie przez sondę, zazwyczaj przez sondę nosowo-żołądkową, aby zapewnić ciągłe dostarczanie glukozy.
Trwają badania nad terapią genową DTX401 AAV stosowaną w leczeniu GSD1a, które mogą dać nadzieję pacjentom. We wrześniu br. firma Ultragenyx Pharmaceutical Inc. ogłosiła imponujące długoterminowe wyniki badania III fazy GlucoGene dotyczącego tej terapii genowej. To eksperymentalna terapia genowa AAV8, która ma na celu dostarczenie funkcjonalnej kopii genu G6PC, umożliwiającej wątrobie produkcję glukozy i zmniejszenie ciągłego zagrożenia ciężką lub śmiertelną hipoglikemią. Badanie GlucoGene wykazało, że terapia genowa DTX401 była dobrze tolerowana i posiada akceptowalny profil bezpieczeństwa.
Na podstawie: